Hình vi vi phạm bản quyền đối với tác phẩm văn học dân gian có thể được xác định khi có hành vi sao chép, sử dụng, hoặc biến tấu các tác phẩm văn học dân gian mà không có sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả hoặc không tuân thủ các quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ. Dưới đây là một số hình thức vi phạm cụ thể:
1. Sao chép trực tiếp tác phẩm mà không xin phép hoặc không ghi nhận nguồn gốc
Việc sao chép nguyên vẹn tác phẩm văn học dân gian, như các câu chuyện cổ tích, bài thơ, hay bài hát dân gian mà không có sự cho phép của cơ quan hoặc tổ chức sở hữu quyền, hoặc không ghi nhận đầy đủ nguồn gốc, có thể xem là vi phạm bản quyền.
2. Biến tấu hoặc chỉnh sửa tác phẩm mà không có sự đồng ý
Khi một tác phẩm văn học dân gian được chỉnh sửa, biến tấu (chẳng hạn như thay đổi nội dung, ngữ nghĩa hoặc hình thức trình bày) và được công nhận như là tác phẩm của cá nhân khác mà không có sự đồng ý từ người sở hữu quyền, hành vi này cũng vi phạm bản quyền.
3. Đưa tác phẩm vào các tác phẩm mới mà không phép
Việc lấy các yếu tố từ tác phẩm văn học dân gian và tích hợp vào tác phẩm sáng tạo mới mà không xin phép hoặc không trả tiền bản quyền cho chủ sở hữu quyền cũng có thể coi là hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
4. Sử dụng tác phẩm cho mục đích thương mại mà không xin phép
Tác phẩm văn học dân gian, mặc dù là tài sản văn hóa, vẫn có thể bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ nếu được sử dụng cho mục đích thương mại (như bán sách, phim ảnh, chương trình truyền hình) mà không có sự cấp phép từ các cơ quan liên quan hoặc không trả thù lao hợp lý cho tác giả.
5. Vi phạm quyền sở hữu tập thể của cộng đồng
Trong trường hợp tác phẩm văn học dân gian thuộc quyền sở hữu tập thể của cộng đồng (ví dụ như dân tộc, làng xã), việc sử dụng mà không có sự đồng thuận của cộng đồng đó, hoặc lợi dụng tác phẩm vào mục đích riêng tư mà không chia sẻ lợi ích cũng có thể bị coi là hành vi vi phạm bản quyền.
6. Xử lý vi phạm bản quyền đối với văn học dân gian
Để xác định một hành vi là vi phạm bản quyền đối với tác phẩm văn học dân gian, cơ quan có thẩm quyền như Cục Bản quyền tác giả, hoặc các cơ quan tư pháp sẽ phải căn cứ vào các yếu tố sau:
-
Tác phẩm có thể chứng minh là thuộc về sở hữu trí tuệ của một cá nhân hoặc cộng đồng.
-
Tác phẩm bị sao chép hoặc sử dụng trái phép, không có sự đồng ý của chủ sở hữu quyền.
-
Hành vi xâm phạm có ảnh hưởng đến quyền lợi kinh tế hoặc tinh thần của chủ sở hữu.
Trong trường hợp vi phạm, các bên bị xâm phạm có quyền yêu cầu xử lý hành vi vi phạm theo các hình thức xử lý hành chính, dân sự, hoặc hình sự, tùy vào mức độ và tính chất của vi phạm.
