Quy định về bảo hộ đối với tên thương mại

Sở hữu trí tuệ bảo hộ quyền và lợi ích hợp pháp đối với chủ sở hữu nhãn hiệu, bản quyền, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp. Nếu như nhãn hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp này đối với doanh nghiệp khác thì tên thương mại chính là dấu hiệu để phân biệt các doanh nghiệp với nhau. Vậy bảo hộ đối với tên thương mại là gì?

1. Khái niệm tên thương mại

Tên thương mại đối với doanh nghiệp được hiểu là tên gọi được doanh nghiệp đó sử dụng khi tham gia hoạt động thương mại có chứng năng phân biệt các chủ thể tham gia kinh doanh trong cùng một lĩnh vực và khu vực cụ thể.

Về khái niệm tên thương mại được luật Sở hữu trí tuệ quy định tại Khoản 21 Điều 4 như sau: “Tên thương mại là tên gọi của tổ chức, cá nhân dùng trong hoạt động kinh doanh để phân biệt chủ thể kinh doanh mang tên gọi đó với chủ thể kinh doanh khác trong cùng lĩnh vực và khu vực kinh doanh.”. Như vậy, tên thương mại chứa các dấu hiệu có khả năng phân biệt tương tự như nhãn hiệu nhưng dùng để phân biệt giữa chính chủ thể đó với các chủ thể khác tham gia kinh doanh.

Trên thế giới, tên thương mại mang ý nghĩa là “the name or designation that identifies an enterprise” tức là tên gọi để phân biệt doanh nghiệp. Tên thương mại thường được nhắc tới với thuật ngữ “Commercial name” hoặc “trade name” và được quy định trong Điều 8 Công ước Paris như sau:“Tên thương mại được bảo hộ ở tất cả các nước thành viên của Liên minh mà không bị bắt buộc phải nộp đơn hoặc đăng ký, bất kể tên thương mại đó có hay không là một phần của một nhãn hiệu hàng hoá.” 

2. Bảo hộ đối với tên thương mại

            Mặc dù mang một ý nghĩa và vai trò quan trọng, tuy nhiên tên thương mại theo quy định tại Công ước Paris mà Việt Nam là thành viên thì tên thương mại của doanh nghiệp được bảo hộ mà không cần có nghĩa vụ phải đăng ký. Cụ thể đối với tên thương mại được sử dụng bởi một doanh nghiệp thì sẽ không được sử dụng bởi một doanh nghiệp khác với tư cách là tên thương mại và cả tên gọi của nhãn hiệu vì lý do có thể gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.

            Như vậy, để không gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng, tên thương mại được bảo hộ phải đáp ứng các điều kiện chung được quy định tại Điều 76 Luật Sở hữu trí tuệ như sau: “Tên thương mại được bảo hộ nếu có khả năng phân biệt chủ thể kinh doanh mang tên thương mại đó với chủ thể kinh doanh khác trong cùng lĩnh vực và khu vực kinh doanh.”

            Qua điều kiện chung đối với bảo hộ tên thương mại được quy định tại Điều 76, việc đặt tên thương mại của doanh nghiệp phải có các dấu hiệu phân biệt với các tên thương mại đã được sử dụng trên thị trường trước đó, gọi tắt là khả năng phân biệt. Về khả năng phân biệt của tên thương mại cũng được Luật Sở hữu trí tuệ quy định tại Điều 78, theo đó tên thương mại được coi là khó khả năng phân biệt khi:

“Tên thương mại được coi là có khả năng phân biệt nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:

1. Chứa thành phần tên riêng, trừ trường hợp đã được biết đến rộng rãi do sử dụng;

2. Không trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với tên thương mại mà người khác đã sử dụng trước trong cùng lĩnh vực và khu vực kinh doanh;

3. Không trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với nhãn hiệu của người khác hoặc với chỉ dẫn địa lý đã được bảo hộ trước ngày tên thương mại đó được sử dụng.”

Trong thực tiễn, tên thương mại được sử dụng phổ biến và khá thường xuyên đối với các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, quyền sở hữu tên thương mại được xác lập trên cơ sở sử dụng hợp pháp trên thực tế mà không cần phải đăng ký bảo hộ tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Tuy nhiên cần lưu ý đối với những đối tượng không được bảo hộ tên thương mại quy định tại Điều 77 Luật Sở hữu trí tuệ bao gồm:

“Tên của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp hoặc chủ thể khác không liên quan đến hoạt động kinh doanh thì không được bảo hộ với danh nghĩa tên thương mại.”

            Trên đây là những quy định đối với việc bảo hộ tên thương mại. Việc bảo hộ tên thương mại sẽ được bảo hộ trên cơ sở sử dụng trên thực tế mà không cần phải tiến hành đăng ký. Tuy nhiên đối với tên thương mại được bảo hộ cần có khả năng phân biệt đối với các tên thương mại đã được sử dụng trước đó và không thuộc các trường hợp không được bảo hộ theo quy định của pháp luật.