Quyền nhân thân và quyền tài sản trong quyền tác giả là gì?

Quyền nhân thân và quyền tài sản là hai loại quyền phát sinh sau khi quyền tác giả được thiết lập. Luật sở hữu trí tuệ không có định nghĩa cụ thể về hai loại quyền này mà chỉ quy định theo hướng liệt kê các quyền cụ thể.

1. Quyền nhân thân

Quyền nhân thân bao gồm các quyền sau đây:

(i) Đặt tên cho tác phẩm;

(ii) Đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng;

(iii) Công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm;

(iv) Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.

Quyền nhân thân nhấn mạnh đến sự liên kết cá nhân tồn tại giữa tác giả và tác phẩm.

Quyền nhân thân có ý nghĩa:

(i) bảo vệ danh dự, uy tín của tác giả và sự toàn vẹn của tác phẩm;

(ii) là một sự ghi nhận và khuyến khích sự sáng tạo thông qua các giá trị về tinh thần.

Quyền nhân thân chỉ thuộc về cá nhân tác giả mà không thể chuyển giao cho bất kì ai.

Phạm vi của quyền nhân thân không rõ ràng. Quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm là quyền nhân thân. Tuy nhiên khi sử dụng quyền này thì phải xin phép và trả các quyền lợi vật chất cho chủ sở hữu quyền tác giả giống như quyền tài sản.

2. Quyền tài sản

Quyền tài sản bao gồm các quyền sau đây:

(i) Làm tác phẩm phái sinh;

(ii) Biểu diễn tác phẩm trước công chúng;

(iii) Sao chép tác phẩm;

(iv) Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm;

(v) Truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác;

(vi) Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính.

Có thể thấy, quyền tài sản cho phép chủ sở hữu nhận các quyền lợi vật chất từ việc sử dụng và khai thác tác phẩm.

Nhiều tác phẩm được bảo hộ bởi quyền tác giả yêu cầu các khoản đầu tư tài chính và kỹ năng chuyên môn cho việc sản xuất, công bố rộng rãi và phân phối với số lượng lớn. Ví dụ như xuất bản sách, bản ghi âm hoặc sản xuất phim,… Những hoạt động này thường được tiến hành với các tổ chức kinh doanh đặc thù hoặc các công ty mà không phải trực tiếp từ tác giả. Các tác giả có thể chuyển giao quyền của họ cho các công ty này bằng cách ký hợp đồng thỏa thuận còn họ thu lại một khoản tiền nhuận bút. Khoản tiền này được nhận dưới các hình thức khác nhau. Ví dụ như trả tiền một lần hoặc trả nhuận bút dựa trên phần trăm thu nhập được tạo ra bởi tác phẩm.

Ngoài ra, nhiều tác giả không có khả năng hoặc nhu cầu tự quản lý quyền của họ. Họ thường buộc phải gia nhập các tổ chức quản lý hoặc hiệp hội, nơi cung cấp cho các thành viên của mình chuyên môn pháp lý và hiệu quả trong thu nhập.

Quyền nhân thân và quyền tài sản là hai quyền cơ bản của quyền tác giả.