Quyền liên quan đến quyền tác giả theo luật sở hữu trí tuệ

Hiện nay, âm nhạc đang phát triển mạnh đi kèm với đó là các vấn đề pháp lý liên quan đến việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực này. Thường thức chung sẽ dẫn ta đến suy nghĩ về quyền tác giả, tuy nhiên bên cạnh quyền của người sáng tạo ra các bài hát; ca khúc thì các ca sĩ biểu diễn các ca khúc; bài hát; các nhà sản xuất âm nhạc đầu tư sản xuất video; ghi âm; ghi hình cũng có quyền nhất định đối với cuộc biểu diễn; bản ghi âm; ghi hình của mình. Pháp luật sở hữu trí tuệ gọi quyền này là quyền liên quan. شرح بوكر Bài viết sẽ tóm tắt về quyền liên quan như sau.

Quyền liên quan là gì?

Quyền liên quan hay đầy đủ là quyền liên quan đến quyền tác giả được định nghĩa theo pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.

Quyền liên quan bao gồm

Quyền liên quan cơ bản bao gồm: Quyền của người biểu diễn đối với cuộc biểu diễn của họ; Quyền của nhà sản xuất đối với bản ghi âm, ghi hình mà họ sản xuất; Quyền của tổ chức phát sóng với các chương trình phát sóng của họ. Quyền của người biểu diễn, NSX, tổ chức phát sóng được phát sinh trên cơ sở công lao chuyển tải tác phẩm tới công chúng của họ. Đồng thời ghi nhận sự chuyển tải tác phẩm thành các hình thức khác như cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng.

Pháp luật ghi nhận quyền liên quan bao gồm quyền tài sản và quyền nhân thân của các cá nhân tổ chức, cá nhân chuyển tải tác phẩm cho công chúng dưới các hình thức đã nêu trên. Các quyền này được ghi nhận dưới các quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ về quyền liên quan. تكساس هولدم  

Quyền liên quan trong hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ

Thuật ngữ quyền liên quan đã xuất hiện từ lâu trong hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ. Xuất phát từ cơ sở để chuyển tải một tác phẩm tới công chúng thì phải có các cá nhân, tổ chức đầu tư công sức; chất xám để thể hiện tác phẩm dưới các hình thức mà công chúng có thể tiếp thu được; đặc biệt trong những lĩnh vực đặc thù như âm nhạc, kịch bản phim,… Quyền liên quan trong hệ thống pháp luật common law được biết đến dưới tên “neighbouring rights” và được quy định cùng với quyền tác giả “copyrights” trong luật bản quyền. Trong hệ thống civil law, quyền liên quan thường được biết đến với thuật ngữ “related rights” và cũng xuất hiện cùng với các quyền tác giả. Như vậy có thể thấy, quyền liên quan và quyền tác giả có mối quan hệ mật thiết với nhau. 

Đặc điểm chung của quyền liên quan 

Quyền liên quan có các đặc điểm chung của quyền sở hữu trí tuệ như sau:

Thứ nhất, căn cứ phát sinh:

Căn cứ phát sinh của quyền liên quan là hành vi pháp lý, cụ thể là quyền tác giả, quyền liên quan phát sinh từ khi tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình, phim, chương trình phát sóng được hình thành.

Thứ hai, tính vô hình:

Quyền liên quan nói riêng và các quyền sở hữu trí tuệ nói chung là tài sản trí tuệ và có tính vô hình. Tài sản trí tuệ được tạo ra từ trí tuệ của con người có tính chất vô hình; theo đó con người không thể nhận biết tài sản này bằng các giác quan.

Thứ ba, nội dung quyền liên quan

Cũng như các quyền sở hữu trí tuệ khác, quyền liên quan bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả/chủ sở hữu/ người được tác giả chủ sở hữu trao quyền (hay gọi chung là chủ thể quyền) đối với tài sản trí tuệ. 

Thứ tư, tính lãnh thổ

Đặc điểm chung của quyền sở hữu trí tuệ là có tính lãnh thổ, tức là giới hạn quyền sở hữu trí tuệ trong một quốc gia cụ thể.

Đặc điểm riêng của quyền liên quan

Thứ nhất, quyền liên quan đến quyền tác giả là quyền phái sinh

Về bản chất, quyền liên quan chỉ phát sinh khi có sự tổn tại của một tác phẩm gốc. Trong quá trình tác phẩm này được sử dụng trong lĩnh vực sản xuất cuộc biểu diễn; ghi âm; ghi hình; phim; chương trình phát sóng thì phát sinh quyền liên quan. العاب المال Chính vì vậy, quyền liên quan không thể làm ảnh hưởng đến quyền tác giả của tác phẩm gốc. Một ví dụ dễ thấy nhất là nhạc sĩ sáng tác ca khúc; theo đó việc sáng tạo các ca khúc; bài hát âm nhạc đã phát sinh quyền tác giả của nhạc sĩ. Các ca khúc được biểu diễn bởi ca sĩ thì phát sinh quyền liên quan của ca sĩ với cuộc biểu diễn. 

Thứ hai, thời gian bảo hộ

Khác với quyền tác giả, quyền liên quan có thời gian bảo hộ hạn chế hơn. Quyền tác giả thì quyền tài sản và quyền nhân thân có thể chuyển dịch. Quyền tác giả được bảo hộ suốt cuộc đời tác giả và 50 năm sau khi tác giả chết. Đặc biệt quyền nhân thân gắn liền với tác giả thì không thể chuyển dịch và bảo hộ vô thời hạn. Quyền liên quan quy định thời gian bảo hộ là 50 năm kể từ khi tác  phẩm công bố.

Như vậy, quyền liên quan là một quyền độc lập với quyền tác giả với các đặc điểm đặc thù. CPTPP có quy định về sở hữu trí tuệ cụ thể là quyền liên quan theo hướng mở rộng quyền của các chủ thể quyền liên quan.